Stand van zaken Transitiepad Kunstwerken medio 2022

We willen bruggen, sluizen, spooronderdoorgangen, tunnels en wegmeubilair in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair aanleggen en onderhouden. In de vorige fase verzamelden we zoveel mogelijk kennis over de klimaatimpact van alle constructies. Ook werken we volop samen met o.a. het Bouwakkoord Staal, het Betonakkoord, het manifest Duurzaam GWW, Platform CB’23 en COB. Nu zetten we de kennis om in actie. We hebben maatregelen opgesteld die twee markten in beweging kunnen zetten: die van beton en staal, dominante materialen met de meeste CO2-uitstoot. Andere ketens volgen op een later moment.

Maatregelen voor bestaande kunstwerken

Bestaande kunstwerken hebben onderhoud nodig. Kan dat duurzamer? Door middel van data weten we op tijd wat het juiste moment voor onderhoud is. Ook is het belangrijk om objecten duurzaam te onderhouden, door duurzame materialen te gebruiken of door objecten zo lang mogelijk te behouden. Nu kan de levensduur van een brug bijvoorbeeld verlengd worden door een overlaag met vezelversterkte kunststof aan te brengen. Maar zijn er nog meer duurzame levensduurverlengende maatregelen die minimaal 20 jaar extra levensduur opleveren?

Maatregelen voor kunstwerken die vrijkomen

Kunstwerken die worden vervangen of afgebroken, komen ‘vrij’ voor hergebruik. Soms zijn delen van het kunstwerk, of zelfs het hele werk geschikt. We zetten stalen bruggen op de bruggenbank, zodat wij of andere overheden ze nog eens kunnen gebruiken. Een actuele maatregel is het hergebruik van betonnen liggers van bruggen. Die zijn goed bij andere projecten toe te passen. Als we technische uitdagingen en eigenaarschapsvraagstukken oplossen, dan is dat een belangrijke stap in de transitie. En dat zoeken wij nu uit voor een concreet project, de A9. Lukt het niet om elementen te recyclen? Van vermalen beton, wat nu vaak als wegfundering wordt ingezet, wil je het liefst nieuw beton maken voor vergelijkbare functies en eindproducten. Duurzame recycling, dus.

Maatregelen voor nieuw aan te leggen kunstwerken

Er zijn nu al principes voor circulair ontwerp. Eigenlijk is er dan ook niets wat ons tegenhoudt om nieuwe kunstwerken circulair te ontwerpen. Zo zijn er onder leiding van de provincie Noord-Holland NTA’s (technische afspraken tussen allerlei partijen) gemaakt voor vaste en beweegbare bruggen. Binnen het ontwerp zou hergebruik van elementen kunnen worden meegenomen, of circulaire of gerecyclede materialen toegepast kunnen worden. Er wordt al naar biobased bruggen en oeverbescherming gekeken. Maar specifiek voor wegborden, een minder risicovolle toepassing, zijn al nieuwe materialen beschikbaar en toegepast.

Is het niet doen een optie?

Een laatste principe waar je aan kunt denken, is: is dit object níet bouwen ook een optie? In het project Wegbeeld naar de toekomst wordt bijvoorbeeld gekeken naar een wegbeeld met heel weinig wegmeubilair. Minder onderhoud, minder te vervangen materialen, minder productie en minder impact op de omgeving. Maar ook voor grotere objecten is dit principe een overweging waard, en misschien wel de effectiefste maatregel.